Η αλήθεια για τους φορολογικούς παραδείσους

Το 2009 ο συγγραφέας Νίκολας Σάξον συναντήθηκε με την τραπεζίτη Μπεθ Κραλ για να τη ρωτήσει πώς οι συνάδελφοί της, που διαχειρίζονται κεφάλαια εγκληματιών και διεφθαρμένων πολιτικών δικαιολογούν τις πράξεις τους
Η τελευταία έδρα της Κραλ ήταν οι Μπαχάμες, ενώ πηγές του Σάξον στις νήσους Κέιμαν τον είχαν προειδοποιήσει ότι η έρευνά του δημιουργούσε κινδύνους για την προσωπική του ασφάλεια. Κατά τη διάρκεια της σταδιοδρομίας της, η Κραλ εκλήθη να ταξιδέψει συχνά στη Λατινική Αμερική, δηλώνοντας «αναψυχή» ως σκοπό των ταξιδιών της. Στην πραγματικότητα, η βαλίτσα της Κραλ ήταν γεμάτη έγγραφα προτάσεων για πελάτες, των οποίων η ταυτότητα παρέμενε αυστηρά μυστική.
Παρά τις ηθικές ενστάσεις της, η Κραλ κατέληξε να εργάζεται για μικρή ιδιωτική τράπεζα ελβετικής ιδιοκτησίας στις Μπαχάμες. «Στην τράπεζά μου ουδέποτε είδαμε πελάτη από κοντά στις Μπαχάμες. Οι τραπεζίτες και οι πελάτες τους συναντιόνταν σε κυνηγετικά θέρετρα ή στην όπερα της Βουδαπέστης. Εκεί κλείνονται όλες οι συμφωνίες», λέει η Κραλ. Η αρμοδιότητά της στην τράπεζα, ως ελεγκτού, την έφερε συχνά σε αντιπαράθεση με τους επικεφαλής της. «Αν τους ρωτούσα για κάποια ύποπτη συναλλαγή, μου απαντούσαν ότι πρόκειται για προμήθεια. Προμήθεια για ποιο πράγμα; Ποτέ δεν έμαθα», θυμάται η Κραλ.
Στη βρετανική νήσο Τζέρσεϊ της Μάγχης, που απολαμβάνει ειδικού αφορολόγητου καθεστώτος, ο πρώην επενδυτής Τζον Κρίστενσεν περιγράφει την αντίδρασή του στη μεγάλη ροή τραπεζικών κεφαλαίων το 1986. «Οι περισσότεροι προοδευτικοί κάτοικοι -όπως εγώ- έφυγαν από το νησί. Αν και ήμουν έτοιμος να το κάνω, συμφώνησα με το αίτημα του καθηγητή μου Μαρκ Χάμπτον που μου ζήτησε να μπω στο τραπεζικό χώρο για να περιγράψω από μέσα τις λειτουργίες του σε έναν φορολογικό παράδεισο», λέει ο Κρίστενσεν.
Ο κόσμος των φορολογικών παράδεισων βρίσκεται παντού γύρω μας. Πάνω από το ήμισυ του παγκόσμιου εμπορίου περνά μέσα από φορολογικούς παράδεισους. Η κυριαρχία του εδραιώθηκε τη δεκαετία του 1960, όταν μεγάλοι τραπεζικοί οίκοι της εποχής, όπως η Hambros και η Hill Samuel, άρχισαν να δραστηριοποιούνται στις ανεξάρτητες πλέον πρώην αποικίες της Βρετανίας στην Καραϊβική.
Η δραστηριότητα των τραπεζιτών στο Τζέρσεϊ ακολούθησε το παράδειγμα της Καραϊβικής. Ολοένα και περισσότεροι Βρετανοί πολίτες άρχισαν να ανοίγουν λογαριασμούς στο νησί της Μάγχης, ενώ οι περισσότεροι απέφυγαν να δηλώσουν τα κεφάλαιά τους αυτά στις φορολογικές αρχές. Όπως και οι νήσοι Κέιμαν, το Τζέρσεϊ διατήρησε έντεχνα την ασαφή σχέση του με το Λονδίνο. Οι ανώτατοι δημόσιοι υπάλληλοι στο νησί διορίζονται από την κυβέρνηση του Λονδίνου, οι νόμοι του πρέπει να εγκριθούν από τη Βουλή των Κοινοτήτων και η εξωτερική πολιτική του Τζέρσεϊ ορίζεται από την πρωτεύουσα της χώρας.
* Ο Νίκολας Σάξον είναι συγγραφέας του βιβλίου «Treasure Islands: Tax Havens and the Men Who Stole the World»